F TİPİ KAPALI CEZAEVLERİ
Birleşmiş Milletler Minimum Cezaevi Standart Kuralları ile Avrupa Konseyi Cezaevi Kuralları, ceza infaz kurumlarında tutuklu ve hükümlülerin gruplara ayrılmasına imkân sağlanması, mahkûmların yatacakları bireysel oda ve koğuşların makûl bir genişlikte olması, ışıklandırma, ısınma, sağlık, hijyen, beslenme, ibadet ve yıkanma gibi gereksinmelerini karşılayabilecek tesislere sahip bulunması, oda ve koğuş pencerelerinin temiz hava girişini sağlayacak şekilde, normal büyüklükte ve mahkûmların güneş ışığında okumasını ve solumasını sağlayacak nitelikte olması, her mahkûma içme suyu sağlanması, kurumda bir revir olması, mahkûm çocukları için bir kreş bulunması, karanlık hücreler yapılmaması, mahkûmların ziyaretçi kabul edebilmesi ve haberleşebilmesi, açık havaya çıkabilmesi, eğitim ve çalışma alanlarının yaratılması, bedensel spor yapabilmesi, dilekçe ve şikâyet hakkını kullanabilmesi gibi standartlar belirlemiş ve kurumların bu nitelikte ve fizikî yapıda olması gerektiğini vurgulamıştır. Terör ve çıkar amaçlı suç örgütü mensubu hükümlü ve tutuklu sayısının son yıllarda oldukça artması ve kalabalık koğuş sisteminin güvenlik, sağlık ve insan haklarına uygunluk açısından ciddi zafiyetler yaratması, ayrıca Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesi tavsiye kararlarında da belirtildiği üzere gerekli standartların tam olarak uygulanması bakımından cezaevleri sorununun çözümü için Bakanlığımız ciddi bir arayış içine girmiştir. Yapılan araştırmalar sonucu, kapalı cezaevlerindeki sorunların çözümü için hükümlü ve tutukluların her türlü ihtiyacını karşılayabilecek yüksek güvenlikli F Tipi Kapalı Cezaevleri projesi geliştirilmiştir. F Tipi Kapalı Cezaevi Projesi; ceza infaz kurumlarında hükümlü ve tutukluların çağdaş tretman yöntemlerinden maksimum düzeyde yararlanmasını sağlamak, kalabalık koğuş sisteminin yarattığı asayiş ve güvenlik zafiyetini en aza indirmek, hükümlü ve tutukluların düşmanlık hislerini, kalabalık yaşamdan kaynaklanan olumsuz psikolojik etkilenmelerini engellemek ve herhangi bir bulaşıcı hastalık yayılması ya da kalabalık yaşamın yaratabileceği olumsuz hijyen koşullarını düzeltmek, güvenlik zafiyetlerini önlemek, insan haklarını gerçekleştirmek, hükümlü ve tutuklulara sosyal, kültürel ve sportif faaliyet imkânları ve daha özel yaşam alanları sunmak amacıyla, Birleşmiş Milletler Minimum Cezaevi Standart Kuralları, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin tavsiye kararı olan Avrupa Cezaevi Kuralları, yine Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Tehlikeli Mahpusların Hapsedilmeleri ve Tretmanları Hakkındaki R 82-17 sayılı Tavsiye Kararı, ulusal yasalar olan 3713 ve 4422 sayılı Kanunlar ve İnfaz Tüzüğünün 78/B maddesine uygun olarak hazırlanmıştır. F Tipi Kapalı Cezaevi Projesi, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyi Cezaevi standartlarında yer alan kriterlere sahip olduğu gibi uygulamada çağdaş tretman yöntemlerine imkân yaratacak, sosyal, kültürel ve bedensel faaliyetlere elverişli ortam sağlayacak, asayiş ve güvenlik problemlerini sona erdirecek fizikî yapı ve tesislere de sahip bulunmaktadır.
F TİPİ KAPALI CEZAEVLERİNİN ÖZELLİKLERİ:
A - Fizikî Standartlar : F Tipi Kapalı Cezaevleri 50.000 m² alan üzerine kurulmuştur. Üç kişilik (103 adet) ve tek kişilik (59 adet) odalardan oluşmuştur. Toplam kapasitesi 368 kişidir. Cezaevleri beş bloktan oluşmaktadır. Bu bloklardan bir tanesi idarî blok diğer dört blok ise tutuklu ve hükümlülere tahsis olunan bloklardır. İdare bloğunda; tüm cezaevini ısıtabilecek ve her birime sıcak su verebilecek kapasitede kazan dairesi, personel giyinme – soyunma odası, duşlar, geniş kapasiteli çamaşırhane ve depolama alanları bulunmaktadır. Ayrıca bu blokta hükümlü ve tutuklu kabul odaları, doktor odası, emanet eşya deposu, jandarma odası, geçici müşahede odası, kadın ve erkek hastaların yararlanması için 25'er kişi kapasiteli iki revir, doktor, diş hekimi, psikolog, sosyal çalışmacı odaları, laboratuar ve hemşire odaları, kadın hükümlü ve tutukluların çocuklarına yönelik iki katlı özel donanımlı kreş, spor, toplantı, sosyo-kültürel faaliyet vb. çalışmalarda kullanılmak üzere çok amaçlı kapalı bir salon ile cezaevi bahçesinde açık hava spor sahası bulunmaktadır. Bu bölümde cezaevinin tüm yiyecek ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde geniş bir mutfak, bulaşıkhane ve erzakın saklanması amacıyla soğuk hava ve erzak depoları yer almaktadır. Tutuklu ve hükümlü bloklarında ise; kadın-erkek olmak üzere açık ve kapalı ziyaret alanları, avukat görüş mahalleri, hükümlü ve tutuklular ile personelin yararlanabileceği geniş kapasiteli bir kütüphane ve okuma salonu, sosyal,kültürel ve sportif faaliyetler için kullanılacak çok amaçlı kapalı bir salon, berberhane, kundura tamir ve bakım yeri, blokların ortasında yeterli büyüklükte kantin, hükümlü ve tutukluların boş zamanlarını üretken bir şekilde geçirebilmeleri ve meslek öğrenmelerini sağlamak üzere geniş kapasiteli ve çok kullanımlı sekiz adet atölye ve işyurtları, mahkûm çocukları için kreş ve açık hava futbol sahası mevcuttur. Hükümlü ve tutuklulara ayrılmış tek kişilik odalar 10 m² den oluşmakta ve yan yana bulunan iki veya üç oda aynı havalandırma bahçesini kullanmaktadır. Havalandırma alanları 42-50 m² arasında değişmektedir. Üç kişilik odalar ise; 25 m² alt ve 25 m² üst olmak üzere toplam 50 m² olarak planlanmış, yine bu bölüme ait havalandırma alanları 50 m² olarak düzenlenmiştir. Tek ve üç kişilik odalarda hükümlü ve tutuklular, gündüz saatleri içinde havalandırma bahçesinde birlikte olabilecekler, konuşma ve iletişim gibi sosyal ihtiyaçlarını karşılayabileceklerdir.Bu şekilde, hükümlü ve tutukluların tecrit edilme hissine kapılmamaları düşünülmüştür. Bu alanlar plânlanırken, Avrupa Standartlarının üstünde tutulmasına özen gösterilmiştir. Blok ve oda pencereleri gerekli aydınlatmayı sağlamak üzere standartların üzerinde bir genişlikte yapılmıştır. Cezaevlerinde son yıllarda yaşanan toplu isyan ,görevlileri rehin alma, açlık grevine zorlama, yangın çıkarma,tünel kazarak firar etme,haraç alma,örgüt içi şiddete tabi tutma,kurum görevlileri ile tutuklu ve hükümlüleri yaralama,öldürme ve bunun gibi asayiş ve güvenliği ilgilendiren sorunların çözümünün aciliyeti ve yasal mevzuat olan 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu ile 4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleri Kanunu'nun getirdiği zorunluluğun yanında, cezaevlerinin tek ve üç kişilik proje üzerine hazırlanmasının bir diğer nedeni de, Avrupa İşkenceyi Önleme Komitesinin cezaevlerimizde 19 - 23 Ağustos 1996 tarihinde gerçekleştirdiği ziyaret sonucu 11 Mart 1997'de kabul ettiği Türkiye Raporunda koğuş sisteminin eleştirilmesi ve bu sistemin suç örgütlerinin iç dayanışmasını kolaylaştırdığı yönündeki yorumudur. Komite'ce mahkûmlar için bireysel oda ya da daha küçük koğuşlar yapılmasının yararlı olacağı, ancak günün bir bölümünün yatakhane dışında yararlı faaliyetlerle geçirmesine imkân sağlayacak ortamın da sağlanması tavsiye edilmiştir. İnsan hakları ve kişinin özel yaşamına saygı ilkeleri doğrultusunda hükümlü ve tutuklu yatakhaneleri görevlilerce gözetlenemeyecek şekilde düzenlenmiş ve yaşam alanları insanî ihtiyaçları karşılayacak şekilde organize edilmiştir. Odalarda yemeklerin ısıtılması veya yeniden yapılması için ısıtıcı, oturma grubu ve tek kişilik ranzalar bulunmakta, aynı zamanda günün belirli saatlerinde sıcak su verilmektedir. Cezaevi ihata duvarı dışında, cezaevine ait 10'ar daireden oluşan iki lojman, jandarma bölük komutanlığı binası ve mahkûm yakınlarının ziyaretleri sırasında gereken kayıt ile kontrollerin yapılması için 400 m² 'lik ideal ziyaretçi bekleme salonu bulunmaktadır.
B- Personel Standardı: F Tipi Kapalı Cezaevlerinde görev yapacak yönetici ve hizmet personeli standartları önceden belirlenmiştir. Bu cezaevlerinde; kurum müdürü, beş adet ikinci müdür, idare memuru, sayman ile yeterli sayıda doktor, diş hekimi, psikolog, sosyal hizmet uzmanı, öğretmen, kâtip, sağlık memuru,infaz ve koruma başmemuru, teknisyen, infaz ve koruma memuru, hasta bakıcı, odacı, çamaşırcı, kaloriferci ve hizmetli görev yapacaktır. F Tipi Kapalı Cezaevlerinde görevlendirilecek tüm personel, Ankara'da C.T.E. Genel Müdürlüğü Personel Eğitim Merkezi'nde belirli dönemler içinde eğitime tabi tutulacaklardır.Dönemler halinde hizmet içi kursları verilmeye başlanmıştır.
C- Hizmet Servisleri Standardı: Mevcut uygulamadan farklı olarak F Tipi Kapalı Cezaevlerinde servis hizmetleri ve görevleri işlevselleştirilmiş, alınan kararlar kişisellikten çok kurul ile oluşturulan komisyon ve heyetlere yüklenmiştir. Bunda tüm personelin yönetime katılması ve kararlarda çok sesliliğin sağlanması amaçlanmıştır. F Tipi Kapalı Cezaevlerinde ; infaz servisi, güvenlik ve gözetim servisi, sağlık servisi, psiko-sosyal yardım servisi, eğitim servisi, genel bütçe servisi, işyurtları servisi, personel hizmetleri servisi, teknik hizmetler servisi ve yardımcı hizmetler servisi bulunmaktadır. Hem personelin görevlerini icra sırasında uyacakları standartlar, hem kurul, heyet ve komisyonların görev ve sorumluluklarına ilişkin standartlar önceden belirlenmiştir